Báo cáo sáng kiến- Tên sáng kiến: Một vài biện pháp phát triển kĩ năng giao tiếp cho trẻ 5 tuổi- Tác giả: Nguyễn Thi Cúc- Giáo viên trường MN Đại Hòa

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

BÁO CÁO SÁNG KIẾN
Một vài biện pháp phát triển kĩ năng giao tiếp cho trẻ 5 tuổi.

1. Mô tả bản chất của sáng kiến:
Giao tiếp có vai trò quan trọng trong đời sống mỗi cá nhân cũng như các mối quan hệ trong xã hội. Thông qua giao tiếp mà con người tiếp thu, lĩnh hội các giá trị văn hoá tinh thần trong nền văn hoá xã hội, các chuẩn mực đạo đức để hình thành, phát triển các phẩm chất nhân cách, đạo đức, hành vi, thói quen. Dạy cho trẻ biết cách giao tiếp với mọi người xung quanh, biết tập trung chú ý khi giao tiếp, biết cách tiếp cận và biết bày tỏ thái độ, quan điểm của mình bằng lời nói, cử chỉ, điệu bộ, nét mặt, biết cách giải quyết những tình huống trong cuộc sống, biểu đạt những mong muốn, cảm xúc, suy nghĩ, làm những việc nên làm, đồng thời biết lắng nghe và hiểu người khác. Đây là một nội dung vô cùng quan trọng trong chăm sóc và giáo dục cho trẻ em độ tuổi mầm non, nhất là trẻ 5-6 tuổi.
Việc tìm tòi và phát triển những biện pháp như: tạo môi trường để phát triển khả năng giao tiếp cho trẻ, dạy trẻ cách giao tiếp trong các trường hợp khác nhau, rèn cho trẻ các kĩ năng giao tiếp cơ bản … là một việc làm vô cùng quan trọng đã mang lại hiệu quả thiết thực trong việc phát triển kĩ năng sống cho trẻ. Từ đó phát triển các kĩ năng: hoạt động tập thể, học tập, và phát triển tình cảm- kĩ năng xã hội cho trẻ.
Kỹ năng giao tiếp được xem là một năng lực cần thiết cho trẻ mở rộng quan hệ từ trong gia đình cho đến ngoài xã hội. Đây là một kỹnăng phức tạp bao gồm nhiều yếu tố khác nhau.
Với mục tiêu chung của giáo dục, là một giáo viên được phân công đứng lớp 5 tuổi, tôi đã trăn trở rất nhiều về việc làm sao phải giáo dục cho trẻ biết ứng xử tốt với mọi tình huống mọi hoàn cảnh trong cuộc sống đời thường, biết giao tiếp một cách văn minh và hồn nhiên đúng với độ tuổi của trẻ. Một tập thể trẻ có kỹ năng giao tiếp tốt sẽ tạo nên môi trường sống ấm áp, hoà thuận, vui vẻ và phát triển ở nhóm lớp. Tôi nguyện góp một phần nhỏ bé của mình vào việc giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ ở lứa tuổi mẫu giáo nhằm góp phần hình thành nhân cách ban đầu cho trẻ. Và đó chính là lý do tôi chọn đề tài “Một vài biện pháp phát triển kĩ năng giao tiếp cho trẻ 5 tuổi”. giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong cơ sở giáo dục mầm non”
1.1. Các giải pháp thực hiện, các bước và cách thức thực hiện:
Giải pháp 1: Định hướng môi trường giao tiếp cho trẻ
* Môi trường giao tiếp giữa cô với trẻ.
Trong môi trường sư phạm, giao tiếp của người giáo viên mầm non có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc hình thành và phát triển xúc cảm, phẩm chất và nhân cách cho trẻ. Bởi trong những năm đầu đời, trẻ luôn cần có một hình mẫu để noi gương. Mọi phẩm chất của trẻ đều được hình thành dần dần trong giao tiếp với người xung quanh. Do đó, đòi hỏi người giáo viên mầm non khi đứng lớp phải có cách giao tiếp và ứng xử một cách khéo léo, tinh tế và linh hoạt trước mọi hành động của trẻ.
Trẻ trong độ tuổi này thường có cách cư xử dựa vào bản năng và thường chỉ hành động theo những gì bản thân muốn. Chính vì vậy, người giáo viên phải thông qua giao tiếp để hướng trẻ đến những suy nghĩ đúng đắn, dạy trẻ biết cách ứng xử cho phù hợp với các nguyên tắc, chuẩn mực xã hội.
Ví dụ: Một số cách ứng xử và giao tiếp với trẻ em mầm non mà bản thân tôi đã làm
+ Nói chuyện với trẻ trong quá trình dạy dỗ. Cần thay đổi ngữ điệu và giọng nói sao cho phù hợp với nội dung và hoàn cảnh khi giao tiếp.
+ Gọi tên trẻ và khuyến khích trẻ xưng tên cũng như gọi tên người khác khi giao tiếp.
+ Khuyến khích trẻ bắt chước phát âm những từ mới. Giúp trẻ mở rộng câu.
+ Làm mẫu những hành động khi giao tiếp kèm theo lời nói để trẻ học theo: xin chào, tạm biệt, đồng ý, cảm ơn,…
+ Hướng dẫn cho trẻ biết cách dùng các câu hỏi và câu trả lời khi giao tiếp như Ở đâu? Cái gì? Con gì? Làm gì? Ai đây? Và kiên nhẫn đợi bé trả lời câu hỏi.
* Môi trường giao tiếp giữa trẻ với trẻ.
Mỗi đứa trẻ là một cá thể riêng biệt, mỗi trẻ sống trong một gia đình khác nhau ngôn ngữ giao tiếp của chúng cũng khác nhau. Chính vì vậy tôi luôn tạo cơ hội cho trẻ cùng nhau học tập và trò chuyện từ đó làm giàu vốn từ cho trẻ khi giao tiếp. Tôi cho trẻ giao lưu trò chuyện với nhau bằng các cách như:
+ Cùng trẻ chơi những trò chơi dân gian, đọc các bài thơ, bài đồng dao…nhằm tạo sự thân thiết giữa trẻ và trẻ.
+ Cùng trẻ đọc sách, xem tranh. Kết hợp với việc hỏi han và trò chuyện về các nhân vật trong sách, trong tranh, giúp trẻ bộc lộ cảm xúc bằng điệu bộ, cử chỉ, ánh mắt,…
+ Tạo nhiều cơ hội cho trẻ học theo nhóm, cùng nhau thảo luận,trao đổi, hợp tác.
* Môi trường giao tiếp giữa trẻ với đồ chơi.
– Sử dụng các đồ dùng học tập, đồ chơi để làm phương tiện phát triển kĩ năng giao tiếp cho trẻ: giúp trẻ phát triển ngôn ngữ và phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ (nét mặt, cử chỉ, các điệu bộ khi chơi,…)
– Sử dụng các chú rối để trẻ tự trò chuyện hay kể chuyện cho trẻ nghe.
Tóm lại: Thông qua việc định hướng môi trường giao tiếp cho trẻ bản thân tôi đã vạch rõ và nhìn thấy cụ thể công việc của mình trong các bước tiếp theo
Giải pháp 2: Giáo dục kỹ năng giao tiếp thông qua hoạt động học:
– Giáo dục thông qua hoạt động khám phá khoa học
Lồng ghép tích hợp nội dung rèn kỹ năng giao tiếp vào hoạt động khám phá có nhiều ưu thế nhằm hình thành cho trẻ những thói quen văn minh trong giao tiếp, hành vi có văn hoá.
Ví dụ: Qua hoạt động khám phá khoa học “Lớp học của bé?”,ở chủ đề Trường Mầm Non
Tôi sử dụng câu hỏi đàm thoại:
– Trong lơp học của con có những đồ chơi gì ?
– Con hãy kể về lớp học của mình nào?
– Cô có hình ảnh về gì đây?
– Ai có nhận xét gì về hình ảnh này?
– Giáo dục thông qua hoạt động tạo hình
Ví dụ: Đối với giờ học tạo hình: “Làm thiệp tặng cô nhân ngày 20.11” ở chủ đề Ngành nghề.
Cô có thể đàm thoại:
+ Cô có bức tranh gì đây? Bức tranh vẽ về ai đây các con?
+ Các con ơi, sắp đến 1 ngày đặc biệt đấy! Các con biết đó là ngày gì không?
+ Đó là ngày dành cho ai?
Từ đó giáo dục trẻ biết yêu thương, kính trọng, chăm ngoan và vâng lời thầy cô, biết nhớ ơn thầy,cô giáo đã dạy dỗ và chăm sóc các con nên người.
– Giáo dục thông qua hoạt động giáo dục âm nhạc
Ví dụ: Giờ học âm nhạc: Hát và vận động minh họa: Mùa xuân của bé
Cô có thể đàm thoại:
– Dấu hiệu nào giúp các con nhận ra Mùa Xuân đã đến?
– Thế mùa xuân đến thì có ngày gì đặc biệt nào?
– Trong ngày Tết cổ truyền của dân tộc Việt Nam ta thì có những hoạt động nào diễn ra?
Thông qua đó giáo dục cùng với nhiều hoạt động vui nhộn diễn ra trong mùa xuân, xum vầy, đón Tết này, mùa xuân về mang bình an cho mọi người, con phải luôn vâng lời ông bà, ba mẹ, cô giáo, cố gắng chăm ngoan học giỏi.
– Giáo dục thông qua hoạt động làm quen văn học
Để việc dùng các câu chuyện có tác dụng phát triển tốt khả năng giao tiếp của trẻ mỗi người giáo viên phải thu hút được sự chú ý của trẻ bằng giọng kể, sinh động, hấp dẫn, thể hiện được các giọng khác nhau của các nhân vật. Trẻ sẽ thích thú hơn và muốn tham gia vào câu chuyện và thích đóng vai các nhân vật trong chuyện, thể hiện lại cử chỉ điệu bộ, giọng nói của nhân vật đó.
Ví dụ: Qua câu chuyện “Cái đuôi của Sóc Nâu” trẻ sẽ đóng được vai bạn Sóc Nâu có thái độ kiêu ngạo, thích khoe khoang với các bạn, như vậy là không tốt và khi nghe mẹ phân tích đúng sai, Sóc nâu đã hiểu ra rằng cái đuôi bông dù có tuyệt vời đến đâu thì cũng chưa hẳn là tuyệt vời, chỉ có những người bạn tốt, khiêm tốn và sẵn lòng giúp đỡ người khác mới là điều tuyệt vời nhất.
Qua câu chuyện cô giáo dục trẻ biết rằng dù có xinh đẹp đến đâu thì cũng hãy luôn khiêm tốn và sẵn lòng giúp đỡ người khác mới là điều tuyệt vời nhất.
Tuy nhiên khi lồng ghép giáo dục kỹ năng giao tiếp vào hoạt động học giáo viên phải đảm bảo các yêu cầu:
+ Đảm bảo tính tự nhiên, hợp lý khách quan của tri thức môn học.
+ Đảm bảo tính trọn vẹn, hệ thống của nội dung hoạt động học tập.
+ Đảm bảo tính vừa sức của trẻ.
Đặc biệt hệ thống câu hỏi phải gợi mở để trẻ khắc sâu tính cách nhân vật từ đó học tập các câu nói mẫu một cách trọn vẹn.
– Giáo viên cần tranh thủ đọc sách cho trẻ nghe trong mọi tình huống như những giờ hoạt động góc ở một nhóm nhỏ, hoặc đọc sách trẻ nghe trong giờ trưa đối với những trẻ khó ngủ.
– Tăng cường kể cho trẻ nghe các câu chuyện cổ tích qua đó rèn luyện đạo đức cho trẻ, giúp trẻ hoàn thiện mình, biết đọc sách, dạy trẻ yêu thương bạn bè, yêu thương con người. Tạo hứng thú cho trẻ nhỏ qua các câu truyện bằng tranh tùy theo lứa tuổi, gợi mở tính tò mò, ham học hỏi, phát triển khả năng giao tiếp ở trẻ. Khuyến khích trẻ nói lên sở thích, quan điểm của trẻ:: Nói chuyện với các thành viên trong lớp, trong gia đình về cảm giác và những lựa chọn của mình, cố gắng không chỉ trích các quyết định của trẻ. Việc này sẽ hình thành kỹ năng tự kiểm soát bản thân, rèn luyện tính tự tin cho trẻ khi tham gia các hoạt động xã hội và các buổi thảo luận nhóm.
Ví dụ: Khi kể chuyện “Thỏ Trắng biết lỗi” giáo viên đặt những câu hỏi gợi mở như : “Nếu con là Thỏ Trắng,khi được nhận quà thì con sẽ như thế nào?” gợi mở tính tò mò, thay đổi đoạn kết của chuyện có hậu hơn, đặt tên khác cho câu chuyện ….
Tóm lại: Qua các hoạt động học hàng ngày ở trường lớp trẻ lĩnh hội được tất cả hành vi, ứng xử với cô giáo, với bạn bè trẻ sẽ được rèn luyện và thực hành những kĩ năng giao tiếp, ứng xử, hành động một cách cụ thể, có hiệu quả nhưng không quá gò bó, cứng nhắc.
Giải pháp 3: Giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ thông qua hoạt động góc.
Hoạt động vui chơi là một trong các loại hình hoạt động của trẻ ở trường mầm non mà trẻ sử dụng ngôn ngữ giao tiếp nhiều nhất. Đây là hoạt động chủ đạo của trẻ mẫu giáo được giáo viên tổ chức, hướng dẫn nhằm giúp trẻ thoả mãn những nhu cầu vui chơi và nhận thức, đồng thời nhằm giáo dục và phát triển toàn diện cho trẻ ở lứa tuổi này. Vì vậy việc tổ chức tốt các hoạt động góc giúp trẻ học được rất nhiều điều, trẻ phản ánh những gì mình quan sát được ở thế giới xung quanh, qua đó kích thích sự giao tiếp của trẻ.
Trong chương trình giáo dục mầm non cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi tôi đang thực hiện có 6 góc chính đó là: Góc tạo hình; Góc âm nhạc; Góc xây dựng; Góc phân vai; Góc khám phá khoa hoc; Góc thiên nhiên; Góc sách/ truyện.
Tuy nhiên tôi xác định hoạt động góc là hoạt động chính vì ở hoạt động này để trẻ có thể trẻ sử dụng ngôn ngữ giao tiếp với nhau nhiều nhât. Bởi qua các góc chơi này trẻ có thể tự do giao tiếp với bạn bè, với các vai chơi một cách thoải mái theo sự hiểu biết của mình. Vì vậy nên tôi quan tâm và thực hiện việc rèn từng kỹ năng như sau:
* Đối với góc phân vai:
Qua các trò chơi như bán hàng, đi chợ, nấu ăn, bác sỹ,….trẻ có cơ hội được phát triển kỹ năng giao tiếp qua các vai chơi tái hiện lại cuộc sống đời thường.
Với những góc chơi này tôi đã chủ động chuẩn bị đầy đủ đồ dùng , đồ chơi cho trẻ để trẻ có thể tự tương tác giao tiếp với nhau qua các đồ chơi đó.
Ví dụ: “Ở góc chơi bán hàng” Trẻ được học cách giao tiếp của người bán hàng với người mua hàng .
– Người bán hàng muốn đông khách cần niềm nở, mời chào khách tận tình
– Giáo viên cần là người trung gian, tạo tình huống cho trẻ giải quyết
+ Chị ơi chị muốn mua gì ạ?
+ Cá này rất tươi ngon chị mua đi?
+ Hôm nay của hàng tôi có rất nhiều loại rau củ, chị thỏa mái lựa nhé!
Ví dụ: “Ở góc gia đình” Trẻ được học cách giao tiếp, tái hiện lại những sinh hoạt với những người thân trong gia đình.
Tôi nhập vai, thực hiện một số thao tác để trẻ bắt chước và nhận thức về vai chơi của mình.
– Gia đình cùng nấu ăn, tổ chức sinh nhật, đi chợ.
+ Mẹ ơi hôm nay mẹ nấu món gì?
+ Con thích ăn gì để mẹ nấu?
+ Mẹ làm bánh Pizza cho con nhé!
* Đối với góc âm nhạc:
– Tôi cho trẻ tự giao tiếp với nhau để lựa chọn trang phục, đạo cụ
+ Bạn thích trang phục gì, váy màu gì?
+ Cho mình váy màu hồng.
+ Có nhiều loại đạo cụ lắm, bạn Phước chọn kèn nhe,…
– Sau khi trẻ chọn trang phục, đạo cụ, tôi lắng nghe cô đặt ra các câu hỏi:
+ Bạn hát bài gì?
+ Bài hát đó nói gì?
+ Bài hát đó có giai điệu như thế nào?
* Đối với góc xây dựng:
– Ở góc này trẻ được cùng nhau phân công công việc cho bạn trẻ có kỹ năng của người lãnh đạo, chỉ huy
Một trẻ làm bác thợ cả phân công việc cho từng thành viên trong nhóm
Ví dụ: + Bạn Bách xây hàng rào
+ Bạn Vương lắp ghép, xây nhà
Mặt khác qua các qua các góc chơi này tôi còn dạy trẻ các kỹ năng giao tiếp cho các đối tượng trẻ về các kỹ năng như:
* Kỹ năng trao đổi
– Góc siêu thị (thuộc góc phân vai)
+ Ngay sau khi thoả mãn chơi, tôi cho trẻ xác định ở góc chơi đó, vai trò
của trẻ là gì? Trẻ cần làm những gì để thực hiện đúng chức năng của người bán, người mua.
+ Tôi hướng dẫn trẻ các cách trao đổi để trẻ thể hiện ý muốn của mình bằng hành động, lời nói, ký hiệu tượng trưng.
+ Tôi đóng vai và có sự trao đổi trực tiếp với trẻ để trẻ thể hiện sự qua lại đó là để thoả mãn nhu cầu khi tham gia chơi.
Ví dụ: Muốn mua hàng phải mặc cả, trả tiền
– Người bán hàng muốn đông khách cần niềm nở, mời chào khách tận tình
– Giáo viên cần là người trung gian, tạo tình huống cho trẻ giải quyết
– Góc gia đình (Thuộc nhóm phân vai)
+ Tạo không gian hoà nhập vào vai chơi
+ Tôi nhập vai, thực hiện một số thao tác để trẻ bắt chước và nhận thức về vai chơi của mình.
– Góc xây dựng
+ Tôi quan sát và thăm dò ý tưởng của trẻ, qua đó khuyến khích trẻ muốn tạo công trình đẹp cần có sự trao đổi ý kiến, hợp tác lẫn nhau.
+ Gợi ý trẻ có sự trao đổi với các góc khác.
* Kỹ năng chia sẻ hợp tác và ứng xử trong giao tiếp
– Cần có các biện pháp khác nhau đối với trẻ có kỹ năng giao tiếp tốt với trẻ có kỹ năng giao tiếp hạn chế hơn.
– Tôi nâng cao yêu cầu như phải biết lắng nghe, có chọn lọc, giao tiếp bằng phi ngôn ngữ như ở góc “phòng khám đa khoa”, bác sĩ có thể thể hiện sự lo lắng với bệnh nhân qua ánh mắt nheo lại một chút… hoặc góc “gia đình” mẹ yêu con có thể thể hiện qua những động tác vuốt ve, âu yếm…
– Biết cách trao đổi gián tiếp thông qua người thứ ba.
* Với trẻ giao tiếp hạn chế hơn
– Tôi kích thích trẻ nhút nhát cô có thể đặt câu hỏi như:
Anh(chị) đang làm gì thế? Anh (chị) mua những thứ này cho ai.
– Hay động viên khen ngợi:
Tôi biết bạn kể chuyện rất giỏi, bạn quả là người đầu bếp giỏi.
Tóm lại: “Hoạt động vui chơi là một trong các loại hình hoạt động của trẻ ở trường mầm non mà trẻ sử dụng ngôn ngữ giao tiếp nhiều nhất. Vì vậy việc tổ chức tốt các hoạt động góc giúp trẻ học được rất nhiều điều, trẻ phản ánh những gì mình quan sát được ở thế giới xung quanh, qua đó kích thích sự giao tiếp của trẻ”.
Giải pháp 4: Rèn kỹ năng giao tiếp thông qua các hoạt động khác
– Giáo dục thông qua hoạt động đón trẻ
Kỹ năng giao tiếp là một trong những kỹ năng thực hành, những lời dạy dỗ sáo rỗng không đem lại kết quả mà còn phản tác dụng. Vì vậy giờ đón trẻ – trò chuyện với trẻ cô giáo phải là người chuẩn mực trong giao tiếp.Ở hoạt động này là cơ hội để giáo viên phụ huynh và cháu tạo thành một tam giác để trao đổi trò chuyện qua các câu hỏi, câu trả lời chuẩn để các cháu học theo.
Ví dụ: Khi cháu đến lớp cháu không chào cô, cô có thể chào cháu trước để từ đó phụ huynh chào cô và cháu làm theo ba mẹ và chào lại cô.
Tôi luôn tập cho trẻ có thói quen chào hỏi, thường xuyên nhắc nhở cháu chào khi có khách đến lớp. Tôi luôn nhắc nhở trẻ phải biết cảm ơn, xin lỗi … làm đi làm lại nhiều lần để tạo cho trẻ có thói quen về kỹ năng giao tiếp.
Một cách khác trong giờ đón trẻ tôi thường sử dụng các tình huống để hỏi trẻ về những hoạt động ở nhà của trẻ như:
+ Buổi sáng ngủ dạy con làm những gì?
+ Hôm nay ai đưa con đi học?
+ Trên đường đến trường con thấy những gì?
– Giáo dục thông qua hoạt động chiều
Tạo môi trường giao tiếp và giúp trẻ có cảm giác thoải mái, có nhu cầu giao tiếp bằng lời, vì vậy trong các buổi hoạt động chiều tôi thường đưa các trò chơi, câu đố để kích thích trẻ tham gia, qua đó giúp trẻ tự nhiên và thoải mái hơn.
Ví dụ: Trong lớp tôi có cháu: Phúc Lộc, Tấn Thọ cháu còn hay nói trống không, khả năng giao tiếp còn kém vì vậy tôi đã cho cháu chơi cùng với một nhóm bạn có kỹ năng giao tiếp mạnh dạn tự tin hơn.
Trong trò chơi “Đoán tên bạn” cô đưa ra một câu hỏi mẫu: Trong nhóm chơi con thấy bạn nào có tóc dài, mặt áo hồng, quần xanh và hỏi trẻ: “Thọ ơi con nghĩ đó là bạn nào vậy”? Cô cho trẻ trả lời và sửa sai cho trẻ để trẻ trả lời trọn câu. Hoặc tôi đưa ra một số câu đố theo chủ đề.
– Giáo dục thông qua hoạt động nêu gương
Trong hoạt động nêu gương để giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ là tôi thấy đạt kết quả rất cao, vì trẻ nhỏ rất thích những lời động viên, những lời khen của cô giáo, của người lớn.
Cô giáo phải luôn là người gương mẫu, cô luôn lấy những gương tốt của các cháu khác để kể cho cả lớp nghe hoặc lấy những câu chuyên kể về các nhân vật đáng yêu trong chuyện để động viên trẻ. Ví dụ câu chuyện “Hươu con biết nhận lỗi” qua câu chuyện trẻ biết nếu làm sai mà biết nhận lỗi và sửa lỗi thì đều được mọi người yêu quý.
Ví dụ: Trước khi nêu gương tôi thường xuyên cho trẻ nhắc lại các tiêu chí để đạt được hoa bé ngoan, sau đó cho trẻ kể lại những việc trẻ đã làm được trong ngày và những việc chưa làm được. Sau đó cô thống kê lại những tiêu chí đạt và chưa đạt trong ngày cho trẻ biết.
– Phương pháp này đòi hỏi ở cô giáo sự mềm mỏng âu yếm dịu dàng để tạo cho trẻ một cảm xúc thân thiện, giúp trẻ có cảm giác thoải mái, có nhu cầu giao tiếp bằng lời. Không nên la rầy trẻ khi trẻ nói sai.
– Giáo viên phải nắm được mục đích, yêu cầu, nội dung giáo dục, phù hợp với lứa tuổi của trẻ lớp mình phụ trách. Tận dụng mọi lúc, mọi nơi trong các hoạt động để rèn kỹ năng giao tiếp cho trẻ.
– Điều cần làm trước hết là cô phải là tấm gương sáng, phải thực sự là người mẫu mực, nắm được tâm sinh lý của trẻ, yêu thương, tôn trọng, đối xử công bằng với trẻ và đảm bảo an toàn cho trẻ.
– Kể chuyện cho trẻ nghe hàng ngày bằng phương pháp mưa dầm thấm lâu: Cô giáo, cha mẹ hãy dành thời gian mỗi ngày để kể cho trẻ nghe những câu chuyện, đặc biệt là kể chuyện cổ tích là con đường ngắn nhất, đơn giản hiệu quả nhất giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ.
Giải pháp 5: Giúp trẻ phát triển các kỹ năng giao tiếp qua việc tổ chức các hoạt động tập thể vui tươi, lành mạnh trong nhà trường
Thực hiện phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, Nhà trường đã tổ chức các hoạt động văn nghệ, thể thao một cách thiết thực, khuyến khích sự tham gia chủ động, tự giác của học sinh.Cho nên trong các haotj động ngoại khóa,hoạt động ngoài trời…tôi cũng đã chú trọng và tạo điều kiện cho trẻ tham gia vào nhiều hoạt động với một số nội dung sau:
*Tăng cường tổ chức các trò chơi:
Ví dụ: Trò chơi: Tiếp khách
Chuẩn bị:
Một bộ ấm chén đồ chơi và đĩa kẹo.
Cách chơi:
– Trẻ đóng vai là khách, cô giáo đóng vai là chủ nhà.
– Trẻ đóng vai khách cầm một món quà vào gõ cửa phòng, chơi trò chúc mừng năm mới.
– Cô đóng vai chủ mời khách vào nhà, chủ khách cùng trò chuyện và mang trà bánh ra tiếp khách.
Đổi vai diễn vào một ngày khác, cô giáo đóng vai là khách và trẻ là chủ nhà.
Mục đích trò chơi:
Đối với trẻ, trò chơi đóng vai tiếp khách này chính là một hoạt động giao tiếp xã hội. Khi trẻ đóng một vai trong trò chơi, đồng thời chúng cũng đang thử cách bày tỏ tình cảm và tư duy của mình, hơn nữa cũng thử tìm hiểu mối quan hệ với những người khác. Cùng trẻ chơi các trò chơi có thể giúp chúng hiểu được kỹ năng và phép lịch sự cần thiết khi giao tiếp với những người xung quanh.
* Tăng cường tổ chức các hội thi, các hoạt động văn nghệ, lễ hội, tham quan dã ngoại phù hợp với lứa tuổi của trẻ mầm non.
Huy động và tạo điều kiện để có sự tham gia hoạt động đa dạng và phong phú của cha mẹ trẻ em, các tổ chức, lực lượng xã hội, cá nhân trong việc giáo dục văn hóa, truyền thống, giáo dục lòng yêu nước cho trẻ. Cụ thể tôi đã tổ chức thực hiện các hoạt động nổi bật tại lớp như sau:
Về tổ chức hội thi:
– Tổ chức cho trẻ tham gia các hội thi như: Hội thi “Nét đẹp quê hương qua mắt bé”, “Bé vui bé khỏe”…
Về các hoạt động văn nghệ, lễ hội:
– Hàng tuần vào chiều thứ 6 tôi tổ chức cho trẻ tham gia sinh hoạt văn nghệ cuối tuần, tham gia các hoạt động văn nghệ phục vụ lễ hội trong nhà trường như “ Bé vui đến trường”, “Vui hội trăng rằm”….
Về tổ chức tham quan dã ngoại:
– Tổ chức cho trẻ tham quan các di tích lịch sử như chùa Cổ Lâm, làng hương trầm Bàng Tân, nghĩa trang liệt sĩ, cho trẻ tham gia đi chợ cùng cô… nhằm rèn luyện kỹ năng giao tiếp, giáo dục lòng yêu quê hương đất nước con ngườiở trẻ.
– Tổ chức cho trẻ đi thăm quan trường tiểu học để trẻ tiếp xúc với môi trường mới, cho trẻ giao tiếp với các anh chị trường tiểu học để trẻ mạnh dạn tự tin…
Giải pháp 6: Tuyên truyền, phối hợp với cha mẹ hình thành cho trẻ các kỹ năng và thói quen trong giao tiếp ở gia đình và những người lớn xung quanh
– Trước hết, người lớn phải gương mẫu, yêu thương, tôn trọng, đối xử công bằng với trẻ và đảm bảo an toàn cho trẻ. Tạo điều kiện tốt nhất cho trẻ vui chơi
– Giúp trẻ sử dụng ngôn ngữ mẹ đẻ lưu loát thì trẻ mới có cơ hội phát triển toàn diện hơn.
– Cần giáo dục để trẻ cảm thấy thoải mái tự tin trong mọi tình huống của cuộc sống. Nếu cha mẹ muốn giáo dục trẻ biết tự giữ kỷ luật, trứơc hết cần đánh thức sự tự ý thức của trẻ, cố gắng khơi gợi để trẻ luôn nghĩ về bản thân mình một cách tích cực và đừng bao giờ phá vỡ suy nghĩ tích cực về bản thân trẻ.
Ví dụ: Như trẻ thích vẽ, ngoài việc cho trẻ học năng khiếu vẽ thì cô giáo hoặc cha mẹ có thể cho trẻ thêm bút màu, giấy vẽ và dặn dò trẻ cách lưu giữ các bức tranh để tạo thành một bộ sưu tập tranh vẽ của chính trẻ hoặc triển lãm tranh của trẻ ở góc nhỏ ở lớp hoặc ở nhà.
Cùng với mục tiêu xã hội hoá giáo dục thì phụ huynh có vai trò không nhỏ trong việc giáo dục trẻ. Trong buổi họp mặt đầu năm tôi mạnh dạn trao đổi với phụ huynh về tầm quan trọng của giáo dục kỹ năng giao tiếp đối với trẻ mẫu giáo, nhất là trong thời kỳ hội nhập của nước ta tiếp nhận nhiều nền văn hoá và trò chơi giải trí đã ảnh hưởng một phần không nhỏ về hành vi văn minh của trẻ. Trẻ có thể đối xử thô bạo với bạn sau một đoạn phim hành động, hay trẻ có những lời không nên nói với bố mẹ khi không đồng ý một việc gì đó. Để phụ huynh nhận thức ý nghĩa của vấn đề để cùng nhà trường giáo dục trẻ.
Kỹ năng giao tiếp được xem là một năng lực cần thiết cho trẻ mở rộng quan hệ từ trong gia đình cho đến ngoài xã hội. Đây là một kỹ năng phức tạp bao gồm nhiều yếu tố khác nhau vì thế ngoài năng lực nội tại của trẻ phụ huynh cũng cần quan tâm giúp trẻ phát triển về kỹ năng giao tiếp bằng cách kích thích nhiều giác quan mà chủ yếu là nghe, nhìn, chạm.
– Tôi đã trao đổi với cha mẹ trẻ cần phối hợp với giáo viên một cách chặt chẽ và hợp lý bằng việc tham gia tình nguyện vào quá trình giáo dục trong nhà trừơng. Cha mẹ nên tham gia vào các buổi trao đổi với giáo viên, tham gia các buổi họp của nhà trường và dự một số giờ học, tham gia dự giờ các hoạt động tổ chức bữa ăn dinh dường, tiệc buffe ở trường.
– Làm tốt công tác phối kết hợp với phụ huynh để rèn luyện giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ ở gia đình.
– Hình thành và phát triển ở trẻ những thói quen trong giao tiếp không chỉ có sự tập luyện mà còn cần sự thống nhất những cách thức và phương thức giữa gia đình và trường, lớp mầm non.
1.2. Phân tích tình trạng của giải pháp đã biết:
Trẻ 5 – 6 tuổi dễ dàng thiết lập những mối quan hệ giao tiếp với những người xung quanh, trẻ rất hồn nhiên, vô tư không để ý đến xuất thân của đối tượng giao tiếp. Tuy nhiên, trẻ đã bước đầu biết để ý đến sở thích, thói quen, tính cách của đối tượng giao tiếp nên trong những trường hợp đối tượng giao tiếp có biểu hiện ảnh hưởng tới sự an toàn của trẻ (như doạ nạt, trêu chọc,…) thì trẻ sẽ không thích giao tiếp với đối tượng đó. Trong những tình huống nhất định (tình huống mà trẻ thích giao tiếp) trẻ dễ dàng thay đổi ý kiến, thái độ của mình để nhận được sự đồng tình của đối tượng giao tiếp – biểu hiện của tính thiện chí trong giao tiếp. Trong quá trình giao tiếp, trẻ 5 – 6 tuổi đã biết cảm thông với người, sẵn sàng giúp đỡ người khác, biết nhường nhịn bạn chơi – đối tượng giao tiếp. Đặc biệt là xúc cảm, tình cảm của trẻ thường được biểu hiện một cách chân thật trong quá trình giao tiếp. Trong quá trình tổ chức có những thuận lợi và khó khăn nhất định.
1. Thuận lợi:
– Được sự quan tâm, hướng dẫn chỉ đạo của ban giám hiệu nhà trường.
– Phòng giáo dục, nhà trường đã thường xuyên tổ chức các chuyên đề về
phát triển kĩ năng sống, đặc biệt là kĩ năng giao tiếp cho giáo viên học tập và rút kinh nghiệm.
Bản thân là một giáo viên có trình độ chuyên môn trên chuẩn, có vốn hiểu biết tương đối để đáp ứng nhu cầu khám phá của trẻ. Luôn tâm huyết với nghề nghiệp, nhiệt tình, say mê trong công việc, có lòng yêu nghề, mến trẻ, không ngừng tìm tòi, học tập và nâng cao kiến thức, học hỏi kinh nghiệm của bạn bè đồng nghiệp
Đa số phụ huynh đã quan tâm đến việc phối hợp cùng giáo viên trong công tác chăm sóc, nuôi dưỡng giáo dục trẻ. Tham gia nhiệt tình các phong trào chung của lớp.
2. Khó khăn:
– Giáo viên chưa chú ý phát triển kĩ năng giao tiếp ở trẻ. Hầu hết vẫn là
lồng ghép không chủ định.
– Một số trẻ trong lớp còn có tính thụ động ít giao lưu trong các hoạt động dẫn đến việc luyện phát âm cho trẻ còn gặp nhiều khó khăn.
– Khả năng tiếp thu của một số trẻ còn chậm.
– Cha mẹ trẻ đa số sinh sống bằng nghề nông nên ít quan tâm việc phối kết hợp giữa giáo viên và phụ huynh nên một số cháu còn nhút nhát thiếu tự tin.
1.3. Nội dung đã cải tiến, sáng tạo để khắc phục những nhược điểm hiện tại:
Để đạt được hiệu quả cao trong phát triển kỹ năng giao tiếp, bản thân tôi đã áp dụng một số cải tiến như sau:
– Định hướng môi trường giao tiếp cho trẻ
+ Môi trường giao tiếp giữa cô với trẻ.
+ Môi trường giao tiếp giữa trẻ với trẻ.
+ Môi trường giao tiếp giữa trẻ với đồ chơi.
– Giáo dục kỹ năng giao tiếp thông qua hoạt động học.
+ Giáo dục thông qua hoạt động khám phá khoa học
+ Giáo dục thông qua hoạt động tạo hình
+ Giáo dục thông qua hoạt động giáo dục âm nhạc
+ Giáo dục thông qua hoạt động làm quen văn học
– Giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ thông qua hoạt động góc.
+ Đối với góc phân vai
+ Đối với góc âm nhạc
+ Đối với góc xây dựng
– Rèn kỹ năng giao tiếp thông qua các hoạt động khác
+ Giáo dục thông qua hoạt động đón trẻ
+ Giáo dục thông qua hoạt động chiều
+ Giáo dục thông qua hoạt động nêu gương
– Giúp trẻ phát triển các kỹ năng giao tiếp qua việc tổ chức các hoạt động tập thể vui tươi, lành mạnh trong nhà trường
+ Tăng cường tổ chức các trò chơi
+ Tăng cường tổ chức các hội thi, các hoạt động văn nghệ, vui chơi giải trí tích cực phù hợp với lứa tuổi của trẻ mầm non.
– Tuyên truyền, phối hợp với cha mẹ hình thành cho trẻ các kỹ năng và thói quen trong giao tiếp ở gia đình và những người lớn xung quanh
1.4. Khả năng áp dụng của sáng kiến:
Đề tài này được áp dụng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục trẻ trong trường mầm non, với các giải pháp cơ bản có thể thực hiện rộng rãi ở các trường mầm non cả thành thị và nông thôn.
Đây là sáng kiến đơn giản nhưng khá hiệu quả đã được thực hiện thành công trường Mầm non Đại Đồng, giúp cho bản thân có được những kinh nghiệm hữu ích trong công tác giáo dục trẻ trong trường mầm non.
1.5. Các điều kiện, phương tiện cần thiết để áp dụng sáng kiến:
Để đáp ứng yêu cầu phát triển kỹ năng giao tiếp, cần có thời gian quan sát các hoạt động của trẻ ở trên lớp, khảo sát điều tra thực tế và thu thập thông tin, thống kê số liệu để định lượng kết quả nghiên cứu từ đó rút ra những nhận xét khoa học về vấn đề giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ.
1.6. Hiệu quả sáng kiến mang lại:
Đối với nhà trường:
Ban giám hiệu nhà trường đã đúc rút nhiều kinh nghiệm trong quá trình chỉ đạo thực hiện phát triển các kĩ năng cho trẻ.
Tạo được sự thống nhất những cách thức và phương thức giữa gia đình và trường, lớp mầm non.
Tạo nhiều môi trường, khu vui chơi có tính mở cho trẻ hoạt động.
Đối với giáo viên:
Giáo viên đỡ vất vả hơn, tiết kiệm được thời gian hơn trong quá trình truyền tải kiến thức cho trẻ.
Giáo viên gần gũi trẻ, nắm bắt được tâm lỹ của trẻ, giúp trẻ hòa đồng, tự tin hơn.
Giáo viên nắm được mục tiêu, nội dung, mạnh dạn lựa chọn đưa các nội dung, phương pháp dạy học phát huy tính tích cực của trẻ vào các hoạt động học.
Giáo viên đã chú ý tạo môi trường cho trẻ hoạt động, các góc chơi đã phản ánh được chủ đề đang thực hiện, vừa tạo ấn tượng cho trẻ vừa giúp trẻ cũng cố và mỡ rộng kiến thức sau các hoạt động học.
Giáo viên biết sử dụng tối đa nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương để làm đồ dùng, đồ chơi phục vụ các giờ hoạt động cho trẻ, biết tận dụng sản phẩm của trẻ để trang trí, tạo môi trường một cách phù hợp.
Đối với trẻ:
Đây là hoạt động mang tính tích cực giúp trẻ phát triển kĩ năng giao tiếp. Qua quan sát , khi trẻ có thói quen và các kĩ năng giao tiếp, trẻ sẽ cởi mở hơn, hòa đồng hơn trong mọi hoạt động, tránh được các chứng tự kỉ, thụ động.
Đa số trẻ mạnh dạn, tụ tin, hồn nhiên, hứng thú tích cực tham gia vào các hoạt động.
Kỹ năng trong giao tiếp của trẻ được nâng lên rõ rệt .
Trẻ biết chào hỏi, thưa trình, biết nói lời cảm ơn, xin lỗi, yêu quý cô giáo, biết giúp đỡ, yêu thương, nhường nhịn đoàn kết với bạn bè và biết quý tình bạn, có hành vi văn minh trong ăn uống, không nói chuyện cười đùa trong giờ ăn,biết tự phục vụ bản thân, tôi thấy vui mừng và tiếp tục áp dụng.
Trẻ biết làm theo một số yêu cầu của người lớn, có ý thức, có hành vi văn minh trong giao tiếp,iết chào hỏi khi có khách đến, biết trao nhận bằng hai tay, biết quan tâm giúp đỡ bạn bè, cô giáo, ba mẹ, không nói tục, đánh bạn, kính trọng cô giáo và người lớn.
Đối với phụ huynh:
Phụ huynh ngày càng quan tâm, đã có nhận thức cao trong việc chăm sóc giáo dục trẻ.
Phụ huynh biết vận dụng kiến thức khoa học để chăm sóc giáo dục trẻ hợp lý.
Phối hợp chặt chẽ với giáo viên trong công tác giáo dục trẻ, đồng thời đưa trẻ đến lớp chuyên cần và đảm bảo thời gian.
Trong năm học qua nhờ có biện pháp cải tiến, đã nâng cao được chất lượng giáo dục trẻ năm sau cao hơn năm trước, cuối năm cao hơn đầu năm.