Báo cáo sáng kiến – Đề tài: Một vài biện pháp tổ chức các hoạt động giáo dục theo hướng lấy trẻ làm trung tâm- Tác giả: Nguyễn Thị Bi – Giáo viên trường mn Đại Hòa

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

BÁO CÁO SÁNG KIẾN
MỘT VÀI BIỆN PHÁP TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC
THEO HƯỚNG LẤY TRẺ LÀM TRUNG TÂM

1. Mô tả bản chất của sáng kiến
Ngày nay việc nâng cao chất lượng giáo dục là một trong những vấn đề được quan tâm hàng đầu trong xã hội. Trong bối cảnh toàn ngành Giáo dục và đào tạo, đang nỗ lực đổi mới phương pháp dạy học, theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh trong hoạt động học tập, nhằm giúp học sinh chủ động tiếp thu kiến thức, phát triển tư duy và óc sáng tạo.
Chương trình giáo dục mầm non theo hướng lấy trẻ làm trung tâm quan tâm đến vấn đề: “Trẻ học được cái gì”, “Trẻ học như thế nào”, trẻ được trải nghiệm, học tập tích cực để phát triển khả năng tự học. Với quan điểm “mỗi đứa trẻ là một cá thể riêng biệt” và “mỗi đứa trẻ đều có cơ hội được học bằng nhiều cách khác nhau”, vì vậy phương pháp “lấy trẻ làm trung tâm” là phương pháp mà giáo viên cần chú ý đến hứng thú, nhu cầu, khả năng, thế mạnh riêng của mỗi trẻ.
Trong trường Mầm non, việc tổ chức các hoạt động giáo dục theo quan điểm “lấy trẻ làm trung tâm” là yêu cầu xuyên suốt trong quá trình thực hiện chương trình giáo dục mầm non trong những năm gần đây. Thực tế cho thấy việc tổ chức các hoạt động theo hướng “lấy trẻ làm trung tâm” đã tạo ra một không gian mở cho trẻ, khuyến khích trẻ phát triển tư duy và tham gia hoạt động tích cực. Ở đây cô giáo là những người bạn cùng chơi, cùng học với trẻ, trẻ được thỏa sức khám phá, trải nghiệm, sáng tạo, hoạt động tích cực, trẻ được tạo nhiều cơ hội tự tham gia trải nghiệm, khám phá. Từ đó, giúp trẻ phát triển tư duy sáng tạo, giúp trẻ có nhiều cơ hội phát triển ngôn ngữ, tình cảm xã hội, thẩm mỹ, thể chất và nhận thức. Để đạt được điều này, thì vai trò của người giáo viên được khẳng định là vô cùng quan trọng trong việc đổi mới phương pháp dạy học, đó là: Làm gì để phá vỡ sự thụ động của người học? Làm gì để phá vỡ kiểu dạy theo phương pháp cũ cung cấp kiến thức một chiều của giáo viên?
Nhận thức tầm quan trọng của việc đổi mới phương pháp dạy học đáp ứng với yêu cầu và xu thế hội nhập của toàn ngành giáo dục hiện nay. Bản thân tôi luôn trăn trở để tìm ra hướng đi, giải pháp phù hợp để thực hiện có hiệu quả việc tổ chức các hoạt độngk giáo dục đúng nghĩa “lấy trẻ làm trung tâm”. Chính vì vậy mà tôi chọn đề tài: “Một số biện pháp tổ chức các hoạt động giáo dục theo hướng lấy trẻ làm trung tâm” với các nội dung sau:
1.1. Các giải pháp thực hiện, các bước và cách thức thực hiện:
Biện pháp 1: Tự học, tự bồi dưỡng nâng cao nhận thức và phương pháp về “Dạy học lấy trẻ làm trung tâm”.
Việc bồi dưỡng về nhận thức và chuyên môn của bản thân mỗi giáo viên là một việc làm vô cùng cần thiết giúp giáo viên có nhận thức đúng đắn trang bị cho giáo viên những hiểu biết, các kiến thức về chuyên môn giúp giáo viên chủ động, tự tin trong quá trình tổ chức các hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ.
Từ nhận thức về ý nghĩa của việc tự học tự bồi dưỡng, nên bản thân tôi luôn tham gia đầy đủ các buổi bồi dưỡng chuyên môn do Phòng GD&ĐT tổ chức, các buổi sinh hoạt chuyên môn tại nhà trường, lắng nghe và ghi chép một cách nghiêm túc, mạnh dạn trao đổi với giảng viên, CBQL các trường những vấn đề còn chưa rõ, chưa hiểu, những vấn đề mà tôi quan tâm về đổi mới phương pháp giảng dạy.
Xác đinh tự học, tự nghiên cứu tài liệu cũng là một việc làm không thể thiếu được trong việc nâng cao nghiệp vụ của giáo viên nên tôi đã tìm kiếm những tài liệu, sách vở về đổi mới phương pháp giảng dạy, lấy trẻ làm trung tâm, kỹ năng nghiệp vụ của giáo viên và tự đọc, tự nghiên cứu để rút ra được những vấn đề cần thiết đối với giáo viên trong việc đổi mới phương pháp giảng dạy.
Dự giờ thao giảng có vai trò cực kỳ quan trọng trong việc bồi dưỡng và tự bồi dưỡng của mỗi giáo viên, qua dự giờ thao giảng cả người dạy và người dự đều rút ra được những kinh nghiệm về chuyên môn cho mình. Để giúp bản thân hiểu sâu sắc vấn đề đổi mới phương pháp và đối chiếu giữa kiến thức sách vở với thực tiễn tôi đã mạnh dạn xây dựng một số hoạt động và đăng ký dạy thao giảng để CBQL nhà trường và đồng nghiệp dự giờ, thông qua các tiết dạy, tôi được nghe đồng nghiệp thảo luận, góp ý rút kinh nghiệm, được nghe CBQL phân tích cụ thể các tiết dạy đó là: tiết dạy đã đổi mới chưa? đổi mới ở chỗ nào? đã lấy trẻ làm trung tâm chưa, có gì khác so với cách dạy khác và tiết dạy đó thực sự mang lại hiệu quả chưa?… Từ đó rút ra được những kinh nghiệm cho bản thân trong việc đổi mới phương pháp giảng dạy và việc vận dụng lấy trẻ làm trung tâm vào quá trình giảng dạy.
Tham gia các buổi chuyên đề cấp huyện, tìm hiểu và học bồi dưởng thường xuyên đặc biệt là học module mầm non trực tuyến.
Bản thân tôi cũng tham gia xây dựng các tiết dạy mẫu để rút ra kinh nghiệm.
Biện pháp 2. Xây dựng môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
Trong giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, thì môi trường học tập có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với việc học tập và tiếp thu kiến thức của trẻ. Trẻ em vốn rất hiếu kỳ, chúng tò mò mong muốn được khám phá tất cả mọi vật xung quanh chúng. Những hình ảnh, những ấn tượng mà trẻ thu nhận được trong những năm tháng tuổi thơ sẽ in sâu trong trí nhớ suốt cả cuộc đời của trẻ. Những điều đó ảnh hưởng rất nhiều đến sự phát triển sau này của trẻ.Môi trường có không gian, cách sắp xếp phù hợp, gần gũi, quen thuộc với cuộc sống thực hàng ngày của trẻ; phản ánh kinh nghiệm, văn hóa của địa phương; thường xuyên thay đổi theo chủ đề theo đề tài của mỗi hoạt động, tạo ra sự hấp dẫn mới lạ đối với trẻ.
Trang trí phối hợp giữa các mảng trên tường theo hướng mở sao cho cân đối hài hòa, hợp lí trong một không gian nhất định, tạo thuận lợi cho trẻ khi vui chơi, dễ lấy và dễ cất. Đối với mầm non việc trang trí không chỉ đẹp, ngộ nghĩnh, màu sắc bắt mắt, mang tính giáo dục mà còn phải phù hợp với chủ đề, với từng góc chơi, với nội dung chơi của trẻ, đáp ứng được nhu cầu khám phá sáng tạo, trí tò mò thích cái mới, cái lạ của trẻ.
Ví dụ: Tôi tận dụng các chai nước lau sàn, cắt và trang trí làm kệ sách; hoặc sử dụng mảng lưới treo để treo các đồ dùng đồ chơi ở góc phân vai.
Tôi đã trang trí các góc chơi ở lớp mình một cách sáng tạo theo hướng mở linh hoạt. Khi trẻ hoạt động ở góc chơi mở, từ một góc chơi trẻ có thể thay đổi nội dung chơi, chủ đề chơi, hình ảnh, biểu tượng chơi một cách linh hoạt và sáng tạo.
Các góc hoạt động chính được duy trì thường xuyên, chúng không cần phải di chuyển đi hoặc đóng lại. Vì vậy tôi luôn chú trọng về việc bố trí, sắp xếp các góc rất linh hoạt phù hợp để phát huy tính tích cực của trẻ.
Trước hết tôi làm đẹp môi trường lớp học từ cách bố trí, sắp xếp các góctrong lớp, trưng bày đồ dùng, đồ chơi sao cho hấp dẫn đẹp mắt, lôi cuốn mà vẫn gọn gàng ngăn nắp.
Xây dựng các góc hoạt động khác nhau trong lớp nhằm tạo điều kiện cho trẻ hoạt động cá nhân hoặc theo nhóm nhỏ được nhiều hơn, hình thức hoạt động phong phú, đa dạng hơn .Giúp trẻ tìm hiểu và khám phá cái mới, hoạt động với đồ vật và rèn luyện kỹ năng.
Hoạt động góc là một hình thức hoạt động đặc biệt trong đời sống của trẻ Mầm non, đó là nơi trẻ thỏa mãn sở thích, nhu cầu vui chơi, nhận thức và cảm nhận về thế giới xung quanh. Hoạt động góc giúp trẻ rèn luyện, củng cố kiến thức đã học, là nơi trải nghiệm, khám phá những cái mới và phát huy khả năng sáng tạo của trẻ. Để trẻ tham gia hoạt động một cách tích cực, có thời gian chơi sau một nội dung mà trẻ đã lựa chọn không bị chi phối bởi các yếu tố xung quanh, tôi luôn quan tâm đến việc tạo khoảng cách riêng, đảm bảo yên tĩnh và ánh sáng trong quá trình hoạt động của trẻ, để trẻ tập trung suy nghĩ và thực hiện kỹ năng chơi của mình một cách có hiệu quả. Do vậy tôi đã bố trí các góc chơi trong lớp phù hợp với diện tích phòng học và đảm bảo yêu cầu xen kẽ giữa góc động và tĩnh
Ví dụ:
Góc xây dựng và góc phân vai ở gần nhau và xa góc sách, góc xây dựng tránh lối đi lại. Góc tạo hình gần nguồn nước, góc thiên nhiên ở ngoài hiên.
Các góc có khoảng rộng, cách nhau hợp lý để bảo đảm an toàn và vận động của trẻ. Tạo ranh giới giữa các góc hoạt động,ranh giới ở các góc không che tầm nhìn của trẻ và không cản việc quan sát của giáo viên
Trang trí góc trưng bày sản phẩm của trẻ: Tôi xắp xếp vị trí đủ rộng, dễ nhìn để làm góc trưng bày sản phẩm của trẻ. Có hình ảnh minh hoạ ngộ nghĩnh, tên gọi gần gũi, hấp dẫn trẻ .
Đối với tranh đều có chữ cái t¬ương ứng ở d¬ưới cũng đư¬ợc phân loại xếp gọn gàng và dễ kiếm.
Khi trang trí lớp bao giờ tôi cũng chú ý tới những mảng tường lớn trong góc chơi, hoặc những mảng trung tâm mà trẻ thường hoạt động để trang trí. Các mảng này vừa được sử dụng để trang trí vừa được gắn những hình ảnh rất ngộ nghĩnh, sinh động. Từ những nguyên vật liệu đơn giản, dễ kiếm tôi đã cắt, vẽ dán trang trí những hình ảnh ngộ nghĩnh, có hiệu quả giáo dục. Như những cây nổi có kích cỡ lớn để trang hoàng cho lớp học của mình.
Ví dụ:
Tôi chọn một góc sáng dễ quan sát, tôi làm một cây chuối từ nhiều chất liệu, cây có lá, có buồng nổi hẳn lên trên bề mặt của tường. Bất cứ ai bước vào lớp học cũng bị thu hút sự chú ý bởi loại cây này. Tôi nghĩ đây chính là một loại phương tiện đồ dùng để cho trẻ được trải nghiệm, được khám phá, nó sẽ hấp dẫn hơn nhiều các bức tranh vẽ mà trẻ vẫn thường được học. Ngoài ra các mảng phụ tôi đã dùng để trang trí những hình ảnh theo từng chủ điểm cụ thể để trẻ dược cảm nhận sự vật hiện tượng một cách tự nhiên. Tôi cũng sưu tầm các loại vải vụn, cọng rơm khô, lá khô, hoa ép khô, vỏ cây khô để cựng trẻ làm tranh ảnh cho tiết dạy. Sưu tầm các loại hạt, các loại vỏ trai ốc, hến sò … để bổ xung cho giá đồ chơi của trẻ
Khu vực ngoài hiên tôi xây dựng góc thiên nhiên là nơi dành cho các hoạt động chăm sóc cây cối: Nhặt cỏ, bắt sâu, t¬ưới nước, ngoài ra còn là nơi tìm đọc các loại sách về thiên nhiên, các tranh ảnh về thế giới tự nhiên. Ở chính nơi này các bé được đắm mình thực sự trong thế giới tự nhiên của trẻ, khiến cho trẻ bị hấp dẫn bị thu hút từ đó trẻ đã có thể cảm nhận sự vật hiện tượng, được trải nghệm chúng một cách tự nhiên nhất.
Tất cả những điều đó như tạc vào tâm hồn trẻ cả một thế giới tự nhiên sống động, tươi mát, trong trẻo. Để trẻ đắm mình trong thế giới tự nhiên để trầm trồ, ngắm nghía, thậm chí là đưa tay để sờ, để cảm nhận. Sự vui tươi, hứng khởi đã lộ rõ trên khuôn mặt trẻ.
Bên cạnh đó tôi luôn tạo ra một môi trường giao tiếp cởi mở, thân thiện giữa cô với trẻ, giữa trẻ với trẻ và giữa trẻ với môi trường xung quanh sẽ tạo cơ hội cho trẻ được chia sẻ nguyện vọng, mong ước của trẻ với cô, với bạn bè, nhờ vậy mà cô hiểu trẻ hơn, trẻ hiểu nhau hơn, hoạt động phối hợp nhịp nhàng hơn nên hiệu quả hoạt động cũng cao hơn, trẻ yêu trường, yêu lớp, yêu cô giáo và bạn bè hơn.
Biện pháp 3: Tổ chức các hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
Tổ chức hoạt động luôn đặt trẻ vào trung tâm của quá trình giáo dục, có nghĩa là tạo tất cả mọi cơ hội để cho trẻ tự tham gia vào các hoạt động như trải nghiệm, giao tiếp, suy nghĩ, trao đổi với bạn và với cô. Giáo viên là người chủ động, sáng tạo, tạo mọi cơ hội, hướng dẫn, gợi mở giúp trẻ tìm hiểu kiến thức hoặc giải quyết các tình huống trong quá trình hoạt động.
Tôi thực hiện việc tổ chức các hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm không có nghĩa là tôi loại bỏ hoàn toàn phương pháp cũ mà về cơ bản vẫn phải tuân thủ các bước trong suốt tiến trình của hoạt động học, vẫn phải dựa trên cơ sở phương pháp dạy đặc trưng các lĩnh vực. Tôi chỉ thay đổi hình thức là lấy trẻ làm trung tâm dựa trên sự hiểu biết, hứng thú nhu cầu của trẻ mà tôi đưa ra nội dung bài dạy, kiến thức sao cho phù hợp với trẻ, không gò bó, áp đặt trẻ theo đúng tính chất: “Học bằng chơi, chơi mà học” của trẻ mầm non.
+ Ví dụ: Khi tổ chức hoạt động phát triển nhận thức “Bé biết gì về voi”. Tôi không cho trẻ xem hình ảnh từng bộ phận và trả lời câu hỏi theo hình thức cũ mà tôi tổ chức cho cả lớp tham gia một cuộc thi gồm có các đội thi và nhiệm vụ của các đội sẽ xem một đoạn phim ngắn và tự thảo luận để trả lời các câu hỏi của cô đưa ra. Trong hoạt động tạo sản phẩm tôi chỉ đặt câu hỏi và gợi ý để trẻ suy nghĩ và cùng trẻ tạo ra sản phẩm theo suy nghĩ của trẻ.
Với những hiểu biết của bản thân về dạy học lấy trẻ làm trung tâm tôi đã tổ chức một số hoạt động như sau:
* Hoạt động trải nghiệm:
Ví dụ: Khi tìm hiểu về quả cam tôi dùng quả cam thật cho trẻ quan sát và trải nghiệm, cho trẻ nếm, ngửi.Đây là quả gì? nhìn xem quả cam có hình gì? Màu gì? Hãy sờ xem vỏ của chúng có đặc điểm gì? muốn biết cam có mùi gì hãy đưa lên mũi ngửi xem nào…Tôi bổ cam và cho trẻ nếm thử vị của cam sau đó hỏi trẻ về vị của cam (có trẻ nói chua, trẻ nói ngọt) từ đó tôi giải thích “Qủa cam chưa chín có vị chua, còn quả cam chín có vị ngọt” khi được trải nghiệm thực tế thì trẻ đã nắm vững những kiến thức tôi muốn truyền đạt. Qua bài về quả cam tôi không những đã cho trẻ tìm hiểu một cách tổng quát về quả cam mà còn dạy trẻ kĩ năng bổ cam và vứt rác đúng nơi.Tôi đã gây hứng thú trực tiếp cho trẻ bằng trải nghiệm (Quan sát, ngửi, nếm). Trẻ được khuyến khích và chủ động nói ra những điều mình cảm nhận được để nói lên nhận xét cá nhân. Tôi khuyến khích trẻ nói ra càng nhiều càng tốt, có thể đầy đủ hay chưa đầy đủ, đúng hay chưa đúng không quan trọng mà chỉ cần trẻ dám nói và được nói ra. Nhờ đó mà trẻ của tôi rất tự tin nói ra những điều mình suy nghĩ.
– Qua hoạt động này tôi muốn trẻ được tự điều chỉnh hiểu biết của mình qua câu trả lời của bạn, qua việc trực tiếp được nhìn quả.
– Tạo điều kiện cho trẻ thực hành trải nghiệm với sự vật hiện tượng chính là cho trẻ luôn luôn làm quen với sự vật hiện tượng xung quanh một cách trực tiếp.
+ Ví dụ: Trong chủ đề “Thực vật”. Tôi cho trẻ được làm thí nghiệm “Sự nảy mầm của hạt”. Tôi cho trẻ ngâm hạt vào trong nước ấm từ 1 đến 2 tiếng sau đó lấy ra đặt hạt vào khay có sẳn đất. Đặt 1 khay nơi có ánh sáng mặt trời và cho trẻ tưới nước hàng ngày. Khay còn lại đặt trong bóng tối và không tưới nước. Quan sát sau 3 đến 4 ngày cây trong khay được tưới nước hàng ngày sẽ nảy mầm và lớn dần còn khay không tưới sẽ không nảy mầm. Lúc này hãy cho trẻ giải thích hiện tượng nảy mầm và không nảy mầm trên.
* Hoạt động giao tiếp: Trẻ được chia sẽ với bạn bè và học từ mọi người.
+ Ví dụ: Trong chủ đề giao thông tôi chọn đề tài “Trò chuyện về những chiếc mũ bảo hiểm xinh xắn”
– Tôi đặt câu hỏi: Vì sao chúng ta cần đội mũ bảo hiểm? Khi nào thì đội mũ bảo hiểm? Chất liệu của mũ bảo hiểm? Chỉ với những câu hỏi như vậy trẻ của tôi đã trả lời hăng hái và sôi nổi không mang tính gò bó.
+ Ví dụ: Trong hoạt động chơi ngoài trời tôi cho trẻ tham quan vườn hoa, chơi trò chơi dân gian, chơi trò chơi vận động để trẻ được chia sẽ với bạn và học hỏi cách chơi từ bạn.
* Hoạt động suy nghĩ: Trẻ suy nghĩ và vận dụng những điều đã lĩnh hội được vào việc giải quyết các tình huống.
+ Ví dụ: Tìm hiểu về nước và môi trường tự nhiên. Tôi đưa ra đề tài mở để trẻ trò chuyện: “Điều gì xảy ra nếu không có nước? Điều gì xảy ra nếu cây không được tưới nước?,….Tôi chia nhóm cho trẻ thảo luận sau đó cho trẻ nói lên phán đoán hoặc suy nghĩ của mình. Từ đó trẻ tôi được thu hút vào việc suy nghĩ tìm ra nguyên nhân.
* Hoạt động trao đổi: Trẻ biết diễn đạt chia sẽ suy nghĩ và mong muốn của mình.
– Khi tổ chức hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm tôi chỉ là người tạo cơ hội, hướng dẫn, gợi ý giúp trẻ lĩnh hội được kiến thức một cách nhẹ nhàng không gò bó cứng nhắc.
Tôi quan tâm đến hệ thống câu hỏi, câu hỏi mở tạo ra một thách thức về trí tuệ, tìm kiếm hiểu biết và tạo hứng thú cho trẻ. Giáo viên cần chú ý đến mục đích của câu hỏi: Hỏi để làm gì? để hướng dẫn, gợi mở hay để kiểm tra, đánh giá mức độ hiểu. Hỏi cái gì? câu hỏi phải phù hợp với trình độ, khả năng để trẻ có thể trả lời được và cố gắng để trả lời. Câu hỏi từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp. Phân bổ câu hỏi cho tất cả các đối tượng trẻ, trẻ tích cực đến trẻ nhút nhát. Cần chú trọng các yếu tố như:
– Đặt ít câu hỏi hơn, câu hỏi phải khiến trẻ suy nghĩ.
– Dành thời gian để trẻ suy nghĩ trả lời.
– Khuyến khích trẻ đặt câu hỏi.
– Trân trọng câu hỏi và câu trả lời của trẻ.
Tôi sử dụng những câu hỏi mở để kích thích óc suy nghĩ của trẻ: Con sẽ làm gì khi con bị ốm? Con sẽ làm gì khi bạn khóc? Con nghĩ thế nào? Làm sao con biết? Tại sao con lại nghĩ như vậy? Nếu….thì sao? Nếu không…thì sao? Theo con thì điều gì/ cái gì sẽ xảy ra tiếp theo? Với con, con sẽ làm như thế nào?
Tôi thấy trẻ lớp tôi đã biết suy nghĩ và trả lời câu hỏi một cách tự tin.
Biện pháp 4: Làm và sử dụng đồ dùng đồ chơi.
Đồ chơi là người bạn không thể thiếu trong các trò chơi của trẻ và là nguồn vui của trẻ thơ, là những phương tiện trẻ dùng để vui chơi, là những đồ vật cụ thể giúp trẻ cầm, nắm dễ dàng…Giúp trẻ tìm hiểu khám phá thế giới xung quanh, làm quen với những đặc điểm, tính chất của nhiều đồ vật khác nhau, biết được công dụng của chúng trong sinh hoạt và trong lao động của con người, còn là phương tiện giúp trẻ phát hiện ra những mối quan hệ giữa người với người trong xã hội và dần dần biết gia nhập vào những mối quan hệ đó. Đồ chơi còn có tác dụng thúc đẩy, hình thành và phát triển các chức năng tâm lý, góp phần hình thành nhân cách ở trẻ trong đó việc phát triển tình cảm thẩm mỹ rất quan trọng.
Đồ dùng đò chơi là thứ không thể thiếu trong quá trình lĩnh hội kiến thức của trẻ vì vậy cần đảm bảo tính thẩm mỹ an toàn gần gũi với trẻ. Khi chưa thực hiện phương pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm đồ dùng của trẻ đa số là những sản phẩm mua sẵn bẵng nhựa… nhưng bây giờ chúng tôi tích cực tận dụng những sản phẩm của địa phương, đặc trưng văn hóa vùng miền để làm đồ dùng, đồ chơi cho trẻ.
Để có được các nguyên vật liệu phong phú, đa dạng chúng tôi đã tuyên truyền với phụ huynh về các nguyên vật liệu cần thu gom và đề nghị với phụ huynh cung cấp, sưu tầm các loại nguyên vật liệu đó như: lá cây khô, vỏ sò, đá màu, cọng rơm, vở lon, hộp nhựa, hộp sữa, hột hạt, đĩa giấy, vải vụn…từ những nguyên vật việu đó chúng tôi cho trẻ sử dụng trong các giờ chơi ngoài trời, chơi hoạt động góc, chơi hoạt động theo ý thích vào buổi chiều…
VD: Với những chiếc lá cây khô tôi có thể gợi hỏi trẻ ” Với những chiếc lá cây màu vàng rất đẹp như thế này các con hãy nghĩ xem mình sẽ làm gì? Con sẽ làm như thế nào? để mỗi trẻ nêu ra 1 ý tưởng sau đó tôi chốt lại và cho trẻ thực hiện
Với rất nhiều các nguyên vật liệu khác nhau như vậy trẻ được tự do lựa chọn vật liệu để sáng tạo nên những sản phẩm khác nhau như: những chiếc chong chóng bằng giấy, những chiếc đĩa, con búp bê tết bằng len, những con vật làn bằng lá, những hình người bằng cái cốc, những cây hoa do cô và trẻ cùng làm…
Có nguyên vật liệu mang tính mở, sản phẩm hoàn thiện, sản phẩm chưa hoàn thiện.
Ví dụ: Với những sản phẩm chưa hoàn thiện chúng tôi gợi hỏi xem trẻ sẽ làm gì tiếp theo, làm như thế nào, cần những nguyên vật liệu gì và cho trẻ cùng hoàn thiện sản phẩm đó. Như vậy trẻ rất hứng thú và tự tin tạo ra những sản phẩm theo ý tưởng của mình.
Đặc biệt trẻ ở độ tuổi này rất thích tự tìm tòi, khám phá những điều mới lạ trong cuộc sống, qua thao tác với đồ chơi, trẻ sẽ tích lũy thêm kinh nghiệm và hiểu biết nhiều hơn. Nếu trong một tiết học, cô không sử dụng đồ dùng trực quan thì sẽ không thu hút được sự chú ý của trẻ và trẻ chóng chán, khiến chất lượng dạy và học không cao. Đồ dùng trực quan là một minh họa sinh động để giúp trẻ chú ý và tiếp thu một cách nhanh chóng nội dung vấn đề cô cần truyền đạt. Đồ chơi tự tạo là dụng cụ học tập đơn giản dễ dàng phục vụ hoạt động chơi mà học của trẻ, cách thức chơi với đồ chơi và những đồ chơi mà trẻ thích phải thay đổi theo sự phát triển của trẻ. Càng có nhiều cách để trẻ chơi với một đồ chơi thì trẻ càng học được nhiều.
Ví dụ: Tôi tận dụng bìa cát tông cùng trẻ tạo ra những con vật có dây dật thật sinh động, hấp dẫn, gây hứng thú với trẻ. Sau đó để trẻ tự điều khiển, để trẻ biết con vật này có chân hay có cánh, có chân thì biết chạy có cánh thì biết bay.
Tôi để cho trẻ tự làm một sản phẩm như tranh vẽ về các con vật, cỏ cây, hoa lá, hoặc các sản phẩm nặn những đồ vật xung quanh trẻ, các sản phẩm tạo hình, tranh từ những phế liệu, cô và trẻ cùng làm thể hiện vốn hiểu biết phong phú của trẻ về môi trường xung quanh.
Tôi gom nhặt những loại phế liệu như lọ nhựa, can nhựa, vải lỉ vụn, mùn cưa, lá cây, bìa, giấy các loại, ống và chai tiếp nước, màu vẽ, vỏ thạch. Từ những thứ tưởng chừng như vô chi vô giác ấy nhưng bằng sự chịu khó, mầy mò, suy nghĩ: Phải làm sao tạo thành một hình ảnh vẻ đẹp, và thổi vào đó cái hồn để thu hút sự chú ý của trẻ. Đư¬ợc nhà trường cấp các loại đồ dùng dạy học, tranh dạy môi tr¬ường xung quanh, lô tô các loại…Ngoài ra tôi còn tự làm đồ dùng phục vụ tiết dạy, các loại tranh ảnh, hình ảnh, các con vật, cây cỏ, hoa lá… Sưu tầm tranh có hình ảnh đẹp sử dụng trong việc cho trẻ khám phá khoa học về môi trường xung quanh. Tận dụng các hình ảnh ở lốc lịch, bìa, hoạ báo, ảnh cũ… Vừa trang trí lớp vừa làm đồ dùng đồ chơi.
Ví dụ: Những chai nước, ống nhựa tôi gắn kết thiết kế thành khu vui chơi liên hoàn cho trẻ về cát và nước. Trẻ được thấy sự chuyển động ngang dọc của nước, cát trong nước và trẻ được đong chia cát, nước….
Với những đồ dùng, đồ chơi được phát và tự làm khi tôi đ¬ưa vào sử dụng trong tiết dạy môi trư¬ờng xung quanh, tôi thấy trẻ rất hào hứng, hứng thú học, trẻ hiểu biết nhiều, quan sát rất tốt, tìm rất nhanh các vật mẫu cô đ¬ưa ra, so sánh và phân loại cũng rất rõ ràng, rành mạch, ngôn ngữ rất phát triển, trẻ thuộc rất nhiều thơ ca dao, tục ngữ, đặc biệt là các câu đố về các con vật, các cây hoa, các loại quả…Giúp cho trẻ phát triển tư¬ duy nhanh và chính xác.
Đặc biệt là những loại đồ dùng tự làm, luôn thực tế, sinh động và bám sát với yêu cầu của tiết học nên chắc chắn sẽ hấp dẫn trẻ hơn so với những loại đồ dùng mua sẵn. Hiểu được điều này nên tôi đã mang hết khả năng của mình để làm ra những loại đồ dùng, đồ chơi phong phú, nhiều chủng loại. Số lượng đồ dùng, đồ chơi phong phú đã góp một phần không nhỏ làm lên sự thành công của các tiết dạy, cũng như nâng cao chất lượng của các hoạt động.
Vai trò và ý nghĩa của đồ chơi thật to lớn và sâu sắc, là nhu cầu tự nhiên không thể thiếu đối với cuộc sống tinh thần đối với mỗi đứa trẻ. Đồ chơi được lựa chọn đúng đắn sẽ thúc đẩy hoạt động trí tuệ của trẻ em. Có những đồ chơi giúp phát triển các cơ quan thụ cảm, những đồ chơi mô phỏng các đồ vật giúp trẻ nắm được hình dáng, cấu tạo, công dụng và phương thức sử dụng. Có những đồ chơi thôi thúc trẻ tập nói, phát triển ngôn ngữ và làm phong phú thêm vốn từ. Những đồ chơi lắp ráp hay phương tiện giao thông giúp trẻ rèn luyện các thao tác trí tuệ như phân tích, tổng hợp, so sánh, phân loại… làm phát triển tư duy ở trẻ thơ một cách hoàn thiện. Chính vì thế mà đồ dùng cần phải đẹp, phong phú, sáng tạo, mới mẻ, đảm bảo sự an toàn tuyệt đối, dễ sử dụng thì tiết học sẽ đạt được 50% hiệu quả của sự thành công.
Biện pháp 5: Phối kết hợp với cha mẹ trẻ giúp trẻ học tốt qua các hoạt động.
Việc phối hợp với cha mẹ trẻ trong công tác chăm sóc và giáo dục trẻ là vô cùng cần thiết. Qua việc trao đổi với cha mẹ trẻ sẽ tạo sự thồng nhất giữ nhà trường và gia đình. Khi trao đổi giáo viên cần trao đổi những nội dung ngắn gọn, dễ hiểu, dễ thực hiện và mang tính thuyết phục.
Ngoài việc giúp các con chủ động sáng tạo trong trong chương trình cũng như cuộc sống tại lớp thì việc các con được học hỏi từ chính gia đình cũng rất hiệu quả. Nắm bắt được điều đó tôi đã chủ động trao đổi với cha mẹ trẻ về nội dung đề tài tôi thực hiện trong năm học để cha mẹ trẻ kết hợp với giáo viên tốt nhất về những nội dung học tập của con trong quá trình thực hiện đề tài ở trên lớp cũng như ở nhà.
Trong bản tin tuyên truyền của lớp tôi dành riêng một góc để đưa nội dung thực hiện trong đề tài của mình để các bậc cha mẹ trẻ cần hướng dẫn các con ở nhà như xây dựng nội dung thực hiện giáo dục lấy trẻ làm trung tâm theo các chủ đề trong năm học từng chủ đề cụ thể cha mẹ trẻ hướng dẫn các con thực hiện nội dung gì.
Cụ thể :
Thông báo từng chủ đề các con đang học để phụ huynh nắm được
Lên kế hoạch về nội dung thực hiện cần hỗ trợ của bố mẹ trong chủ đề
Vận động cha mẹ trẻ đóng góp các nguyên vật liệu vỏ hộp, chai lọ, xi măng, cát, hột hạt….để thực hiện các buổi học trải nghiệm, tập làm đầu bếp, thợ xây, cô giáo…. của trẻ được phong phú
Trao đổi trực tiếp để cha mẹ trẻ cần quan tâm, giải thích và cùng làm tại nhà với trẻ khi trẻ có yêu cầu hướng dẫn giúp đỡ những nội dung hoạt động gần gũi với trẻ trong gia đình
Cha mẹ trẻ hướng dẫn con làm những thử nghiệm đơn giản gần gũi với đời sống hàng ngày để trẻ dễ nắm bắt được kiến thức và dễ nhớ
Giúp trẻ báo cáo kết quả trò chơi, thí nghiệm ở nhà con đã làm được gì giúp trẻ mô tả cho cô và các bạn cùng nghe
Thường xuyên động viên giúp đỡ để trẻ chủ động thực hiện những nội dung cô yêu cầu. Sau mỗi lần cho trẻ thực hành trên lớp tôi thông báo nội dung và kết quả kịp thời để cha mẹ trẻ giúp củng cố giải thích thêm cho trẻ nhất là những trẻ còn rụt rè còn hạn chế về ngôn ngữ
Hình thức :
Mời cha mẹ trẻ cùng tham gia vào các hoạt động chơi, học của con ở lớp ở trường như dự giờ học của con, tham gia trải nghiệm cùng các con…
Thông qua góc tuyên truyền của lớp
Gửi trực tiếp những nội dung về kế hoạch các con thực hiện trong tuần qua hệ thống tin nhắn tới cha mẹ trẻ để cha mẹ trẻ nắm bắt chuẩn bị đủ đồ dùng vật liệu cùng cô
Trao đổi trực tiếp với cha mẹ trẻ trong các giờ đón trả trẻ các buổi tuyên truyền của nhà trường của lớp hoặc các buổi họp cha mẹ trẻ của lớp
Sau khi thực hiện các nội dung phối kết hợp và tuyên truyền với cha mẹ trẻ trong quá trình học tập của các con và quá trình thực hiện đề tài tối đã đạt được kết quả đáng kể
100% cha mẹ trẻ trong lớp ủng hộ kế hoạch thực hiện đề tài của giáo viên
Rất nhiều cha mẹ trẻ nhiệt tình ủng hộ cô và các con và rất phấn khởi khi thấy trẻ được tham gia vào nhiều hoạt động thực tế gần gũi với trẻ. Nhờ có sự kết hợp chặt chẽ giữa giáo viên và cha mẹ trẻ mà những giờ hoạt động giáo dục lấy trẻ làm trung tâm của giáo viên đạt được những mục tiêu đề ra của giáo viên và của trẻ. Nội dung các hoạt động trở lên phong phú và hấp dẫn hơn, từ đó mà tiết học của trẻ đạt hiệu quả cao trẻ rất hứng thú và sôi nổi trong giờ học.
Giáo viên khuyến khích cha mẹ trẻ tạo điều kiện để trẻ phát huy khả năng của mình. Hướng dẫn cha mẹ trẻ cách giáo dục tích cực cho trẻ tại bằng cách cho trẻ được hoạt động theo khả năng của mình, không ép buộc trẻ. Khuyến khích cha mẹ làm đồ dùng cho trẻ, cho cha mẹ tham gia các giờ học trên lớp của con em mình. Từ đó tôi đã nhận được sự đồng tình ủng hộ của hầu hết các bậc phụ huynh và họ đã phấn khởi, tin tưởng, trao đổi thẳng thắn những suy nghĩ của mình. Qua đó tôi cũng nắm bắt được khả năng của từng cá nhân trẻ một cách nhanh nhất. Tạo cơ hội tốt nhất để trẻ phát huy khả năng của mình mọi lúc mọi nơi.
1.2. Phân tích tình trạng của giải pháp đã biết
Thực hiện đổi mới phương pháp dạy học lấy trẻ làm trung tâm hiện nay ở trường mầm non không phải là phong trào mà là một yêu cầu bắt buộc với mọi giáo viên. Tuy tất cả giáo viên đều cố gắng, nỗ lực trong việc đổi mới phương pháp dạy học, nhưng không phải giáo viên nào cũng thành công như mong muốn. Trên thực tế, khi tổ chức các hoạt động học tập vui chơi cho trẻ, một số giáo viên vẫn rơi vào tình trạng giáo viên làm trung tâm. Vì thế khi áp dụng sáng kiến: “Một số biện pháp thực hiện tốt việc xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung tâm” sẽ mở ra một hướng đi mới cho giáo viên trong việc đổi mới phương pháp tổ chức hoạt động giáo dục, giúp giáo viên linh hoạt, sáng tạo, không bị gò bó khi tổ chức các hoạt động cho trẻ.
Trong những năm qua, khi áp dụng việc đổi mới phương pháp dạy học theo hướng lấy trẻ làm trung tâm vẫn còn một số hạn chế như:
– Xây dựng kế hoạch giáo dục chưa chú trọng đến nhu cầu, hứng thú và khả năng của trẻ. Lựa chọn mục tiêu vẫn còn chưa phù hợp với trẻ, cung cấp kiến thức cò áp đặt chưa phát huy hết khả năng và tư duy của trẻ.
– Giáo viên tổ chức các giờ hoạt động chung còn gò bó, chưa sáng tạo, chưa gây được hứng thú cho trẻ, chưa phát huy được vai trò của trẻ trong các giờ học, chưa mạnh dạn đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động.
– Cô giáo hay áp đặt, làm thay, làm thế cho trẻ nên chưa tạo cho trẻ thoái quen tự tìm cách giải quyết tình huống có vấn đề, trẻ còn lóng ngóng, chưa tích cực sáng tạo, còn dựa vào sự can thiệp của giáo viên. Việc thực hiện các hoạt động vui chơi vẫn rơi vào tình trạng giáo viên làm trung tâm.
– Trẻ còn thụ động, ít có sự tự tin mạnh dạn và cũng ít có nhu cầu hứng thú được tham gia hoạt động giáo dục nên trẻ chưa phát huy được hết tính tích cực của mình khi tham gia vào hoạt động
– Các học liệu cho trẻ trong các hoạt động chưa phong phú, đa dạng. Việc bố trí, sắp xếp các khu vực cho trẻ vui chơi, học tập cũng như sắp xếp học liệu, đồ dùng đồ chơi còn chưa khoa học.
– Công tác phối kết hợp của giáo viên với cha mẹ học sinh trong việc cho trẻ tự học, tìm tòi trải nghiệm còn chưa cao.
– Việc quan tâm chăm sóc con em của một bộ phận cha mẹ trẻ còn hạn chế. Cha mẹ trẻ chưa nắm rõ quan điểm giáo dục hiện nay, sự hợp tác với nhà trường trong việc giáo dục trẻ chưa cao.
1.3. Nội dung đã cải tiến, sáng tạo để khắc phục những nhược điểm hiện tại
Với những thuận lợi và khó khăn trên bản thân đã có những giải pháp để khắc phục như:
– Tăng cường công tác tự bồi dưỡng để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ và tay nghề cho bản thân.
– Làm đẹp môi trường lớp học từ cách bố trí, sắp xếp nội vụ trong lớp, trưng bày đồ dùng, đồ chơi sao cho hấp dẫn đẹp mắt mà vẫn gọn gàng ngăn nắp để lôi cuốn trẻ. Ngoài ra tích cực chủ động tìm tòi học hỏi, sưu tầm các nguyên vật liệu khác nhau để làm đồ dùng đồ chơi thu hút, lôi cuốn trẻ, đảm bảo an toàn, thân thiện nhằm thực hiện tốt chương trình giáo dục mầm non lấy trẻ làm trung tâm.
– Lựa chọn nội dung giáo dục, mục đích yêu cầu dựa trên ý tưởng, hứng thú và khả năng của trẻ ở từng độ tuổi.
– Lựa chọn hình thức tổ chức hoạt động nhẹ nhàng tạo bầu không khí vui vẻ cho trẻ thông qua việc đổi mới hình thức tổ chức hoạt động giáo dục. Phát huy tối đa tính tích cực của trẻ khi tham gia hoạt động.
– Chú trọng môi trường cho trẻ học tập tạo tất cả mọi cơ hội để cho trẻ tự tham gia vào các hoạt động như trải nghiệm, giao tiếp, suy nghĩ, trao đổi với bạn và với cô.
– Chú trọng việc phối hợp với cha mẹ trẻ trong công tác chăm sóc và giáo dục trẻ, qua việc trao đổi với cha mẹ trẻ sẽ tạo sự thống nhất giữa nhà trường và gia đình để thực hiện tốt công tác chăm sóc giáo dục trẻ.
1.4 . Khả năng áp dụng của sáng kiến :
– Với những giải pháp của sáng kiến “Một vài biện pháp tổ chức các hoạt động giáo dục theo hướng lấy trẻ làm trung tâm” đã được áp dụng trong thời gian qua đã đem lại hiệu quả tại trường Mầm non Đại Hòa. Nội dung gần gũi, phù hợp với việc đổi mới hiện nay, nội dung dễ áp dụng, nên có thể áp dụng trong các trường mầm non trên địa bàn huyện.
– Trẻ được phát huy hết khả năng, tự tin tham gia các hoạt động, được phát huy tính tích cực trong các hoạt động. Chất lượng giáo dục trẻ được nâng lên.
– Giáo viên có kỹ năng trong việc đổi mới phương pháp tổ chức các hoạt động theo hướng “Lấy trẻ làm trung tâm”. Linh hoạt trong việc lựa chọn nội dung giáo dục cũng như hình thức tổ chức.
– Môi trường giáo dục thân thiện, tạo nhiều cơ hội cho trẻ tham gia thực hành, khám phá.
1.5. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến:
Phòng học đảm bảo diện tích theo quy định, sạch sẽ, thoáng mát. Lớp học có đủ đồ dùng theo quy định tại thông tư số 34 của bộ GD&ĐT, cô giáo có tấm lòng yêu trẻ, nhiệt tình, chịu thương chịu khó, tìm tòi, sáng tạo, khéo tay để làm đồ dùng phục vụ các hoạt động, các trò chơi.
Định biên trẻ trên lớp đảm bảo theo quy định tại Điều lệ trường Mầm non.
Giáo viên nắm vững kiến thức chuyên ngành về GDMN, nắm vững nội dung chương trình GDMN.
Bản thân giáo viên ý thức và hiểu rằng việc đổi mới phương pháp giáo dục trẻ không đơn thuần là thực hiện nhiệm vụ theo tinh thần chỉ đạo của nhà trường mà là hiểu được sự phát triển tâm sinh lý của trẻ, nhận biết yêu cầu phát triển của xã hội.
Thường xuyên bổ sung đồ dùng dạy học, soạn giảng hình thức mới lạ, chú ý tập trung môi trường giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, tổ chức cho trẻ học bằng chơi, kích thích tối đa sự ham thích học tập vừa sức cho trẻ.
1.6. Hiệu quả sáng kiến mang lại :
Sau khi áp dụng đề tài: “Một vài biện pháp tổ chức các hoạt động giáo dục theo hướng lấy trẻ làm trung tâm” thu được một số kết quả như:
* Đối với đội ngũ giáo viên
– Giáo viên nắm vững phương pháp dạy học lấy trẻ làm trung tâm, tự tin, linh hoạt, sáng tạo trong xây dựng và thực hiện kế hoạch. Năng lực chuyên môn của giáo viên được nâng lên rõ rệt.
– Nắm được mục đích, yêu cầu, phương pháp xây dựng trường lấy trẻ làm trung tâm. Xây dựng kế hoạch giáo dục theo chương trình GDMN phù hợp với trẻ, với điều kiện thực tế của nhà trường, địa phương.
– Xây dựng nội dung, cách thức tuyên truyền với các bậc phụ huynh về triển khai thực hiện chuyên đề phù hợp. Thu hút được sự quan tâm của phụ huynh đối với nhà trường, hợp tác cùng với giáo viên trong việc xây dựng môi trường cho trẻ, đóng góp công sức, kinh phí đầu tư mua sắm thêm thiết bị, dụng cụ, đồ chơi cho trẻ vui chơi.
– Xây dựng, sắp xếp môi trường giáo dục trong và ngoài lớp khoa học.
* Đối với trẻ:
– Trẻ chủ động tham gia các hoạt động, làm việc theo nhóm để được trải nghiệm, trao đổi, chia sẻ và trình bày ý kiến của mình; biết suy nghĩ và vận dụng những điều đã học vào thực tế cuộc sống, giải quyết các tình huống mà trẻ gặp phải… Từ đó, trẻ mạnh dạn, tự tin, tích cực, chủ động, tư duy, sáng tạo, thích thú tìm tòi, khám phá trong quá trình tham gia các hoạt động giáo dục ở trường, ở lớp.
Trẻ được phát huy hết khả năng tư duy và tính tích cực, được trải nghiệm, khám phá. Biết đặt câu hỏi, biết suy nghĩ, liên tưởng, mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp. Trẻ biết thể hiện ý kiến, ý định của mình với cô giáo và các bạn.
Kết quả đạt đư¬ợc của trẻ qua các lĩnh vực: PTNT 93%, PTNN 92%, PTTC 96%, PTTM 91%, PTTCXH 97%.
* Về phía giáo viên:
– Giáo viên nắm vững phương pháp dạy học lấy trẻ làm trung tâm, tự tin, linh hoạt, sáng tạo trong xây dựng và thực hiện kế hoạch. Năng lực chuyên môn được nâng lên rõ rệt.
– Nắm được mục đích, yêu cầu, phương pháp xây dựng trường lấy trẻ làm trung tâm. Xây dựng kế hoạch giáo dục theo chương trình GDMN phù hợp với trẻ, với điều kiện thực tế của nhà trường, địa phương.
– Xây dựng nội dung, cách thức tuyên truyền với các bậc phụ huynh về triển khai thực hiện chuyên đề phù hợp. Thu hút được sự quan tâm của phụ huynh đối với nhà trường, hợp tác cùng với giáo viên trong việc xây dựng môi trường cho trẻ, đóng góp công sức, kinh phí đầu tư mua sắm thêm thiết bị, dụng cụ, đồ chơi cho trẻ vui chơi.
– Biết cách sắp xếp môi trường học tập phù hợp với độ tuổi, biết lồng ghép đan xen giữa các hoạt động, say mê sưu tầm và sử dụng sáng tạo các vật liệu sẵn có vào từng hoạt động học và các hoạt động khác, biết lựa chọn đổi mới phương pháp linh hoạt đáp ứng theo yêu cầu của hoạt động theo từng chủ đề.
* Về phía phụ huynh:
– Các bậc phụ huynh có nhận thức sâu sắc về chương trình giáo dục mầm non, luôn có sự phối hợp với giáo viên trong công tác nuôi dưỡng chăm sóc giáo dục trẻ.
– Phụ huynh tin tưởng gửi con vào nhà trường, quan tâm đến chương trình học của trẻ và có nhu cầu học tập. Nhiệt tình sưu tầm ủng hộ nhà trường đồ dùng, đồ chơi sẵn có ở địa phương, tạo môi trường học tập thuận lợi cho nhà trường.
2. Những thông tin cần được bảo mật – nếu có: Không
3. Danh sách những thành viên đã tham gia áp dụng thử hoặc áp dụng sáng kiến lần đầu – nếu có:

Đại Hòa, ngày 08 tháng 03 năm 2022
Người viết

Nguyễn Thị Bi